مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 263

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

از آب کره گرفتن-از آب روغن گرفتن

حاجیت-بنده
خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز
چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

چاک زدن-نگا. چاک دادن

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد
دهن کسی لق بودن-رازدار نبودن
خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن
پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

زانویی-زانو

برای کسی آش پختن که یک وجب روغن داشته باشد-زمینه ی تنبیه و گوشمالی برای کسی آماده کردن

چرک و خون-چرک آلوده به خون

چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

حاضر و آماده-آماده

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

 

جان جانی-صمیمی-یکدل

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

راه بندان-حالت بسته بودن راه-قطع رفت و آمد

حال نداشتن-مریض بودن-بی حال بودن

 

انسان بودن(شریف و درست بودن)

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

زننده-زشت-نامطبوع-نفرت انگیز
دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

چارک-یک چهارم

 

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

بد گل-زشت-بد ترکیب

 

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

چاق کردن دعوا-دامن زدن به دعوا

آواز شدن(شهره شدن)

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

 

چشم انداختن-نگاه کردن

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

 

چماق-چوبدست-گرز
حَب-قرص
رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)
زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

جهیزیه-نگا. جهیز
دامب و دومب-آوای ضرب و تنبک

 

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن
دَم کردن-ریختن آب جوش روی چای و مانند آن و حرارت دادن آن ها-گذاشتن برنج جوشانده بر روی آتش تا آب آن بخار شود

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

دستی-به عمد-از روی تعمد

 
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم
زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن
جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت
خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

خون کسی را مکیدن-مال کسی را به تزویر غارت کردن-به کسی تعدی و ستم کردن

آدم ثانی(حضرت نوح)
دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

رومیزی-منسوب به میز
برو برگرد-چون و چرا

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن
چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

تُف به دهن-حیرت زده

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند

حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

 

تار و مار-متفرق-پراکنده

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

آبکش کردن(سوراخ سوراخ کردن)
دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن
زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

 
جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن
چرند گو-یاوه گو
تارتنک-عنکبوت-کارتنک

بریدن-از نفس افتادن-درمانده شدن-از حرکت باز ماندن

چشم دوختن-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

حلوای تن تنانی-نوعی حلوا

 

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

بد مست-کسی که هنگام مستی هرزه گویی کند و عربده بکشد

دست به نقد-بی درنگ-زود-فورن

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

چو-شایعه

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی
زیر دادن-با کسره خواندن حرفی
از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

پر اشتها-کسی که متمایل به خوردن زیاد است

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن
پایانه-ترمینال-نقطه ای که یک داده وارد دستگاه می شود و یا از آن خارج می شود

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

دلچرکین-کسی که از چیزی اکراه پیدا کرده است

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

چانه-گلوله ی خمیر نان

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

پزا-زود پخت شونده

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

 

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

الکی-بی‌هوده-بی‌خود-دروغکی

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

 

ریپ زدن-نامیزان کارکردن موتور

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند
تته پته-لکنت زبان
افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)
زبان ریزی کردن-زبان ریختن

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

 
پی جور شدن-دنبال نمودن-جستجو کردن

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

تته پته-لکنت زبان

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

بلند پروازی کردن-جاه طلبی کردن-خودنمایی کردن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)
 

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

ته دل کسی قرص بودن-خاطرجمع بودن-نگرانی نداشتن
چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

بزن بهادر-اهل دعوا و مرافعه-قلچماق-پر زور

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

آجر شدن نان-از بین رفتن درآمد

 

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن
دوبله-دو برابر-دوبلاژ

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن

دان-دانه-چینه

دله-هرزه-چشم چران-پرخور
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

 

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است
ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

پات-بی آبرو-بی تربیت

جِر خوردن-پاره شدن

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

رب و رسول را یاد کردن-به حد مرگ رسیدن

چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن
 

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

جَخت-متضاد صبر

براه-سازگار-اهل سازش-با گذشت

پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

 

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)

 

از دل و دماغ افتادن-شور و نشاط خود را از دست دادن-بی‌حوصله شدن
آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن
چهار چوب-محدوده-قاب
چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
بدک-نه چندان بد

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

 

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول
پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات
دندان شکن-قاطع-محکم

جَری شدن-خشمگین شدن-جسور شدن

 

بغداد آباد-شکم سیر

انداختنی(جنس نامرغوب)

درد دل-غم و اندوه درونی

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

جِر خوردن-پاره شدن

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

پَتَه-کاغذ مقوایی-مهره ی فلزی به جای پول-ژتون
از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)
از چیزی گلی چیدن(از چیزی بهره بردن)
اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)
اینجانب-تعبیر گوینده یا نویسنده از خود
تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

بر افتادن-از کار بر کنار شدن-بی اعتبار شدن
تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

 

پینه-وصله-پوست سخت شده

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

 
دانشگاه-محل آموزش دانش و فلسفه و هنر
برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

دق مرگ-دق کش

انسان-آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی

 

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

دوخته فروش-کسی که پارچه بخرد-از آن لباس بدوزد و برای فروش عرضه کند

از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

بله قربان گفتن-تملق بیش از حد گفتن

از پارو بالا رفتن پول(ثروت بسیار داشتن)

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد
جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

 

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

چشم دیدن کسی را نداشتن-تاب دیدن موفقیت و خوشی کسی را نداشتن-از کسی بدش آمدن

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

از سر نو(دوباره)

 

دده سیاه-نوکر-نوکر سیاه

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن
تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن
آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)
زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش

بر افتادن-از کار بر کنار شدن-بی اعتبار شدن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

آواز دهل-چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است-نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد

 

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری

بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس

زبر و زرنگ-چابک و فرز
دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

به هم خوردن حال-استفراغ کردن-بالا آوردن
به روی کسی آوردن-به چشم کسی آوردن-به کسی یادآوری کردن

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

حال و بار-وضع زندگی

ته بر کردن-از ته بریدن

حنز پنزر-نگا. خرت و پرت

 

 

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

 

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

کار شگفت‌انگیز کردن

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

دُم توی تاقچه گذاشتن-خود را گرفتن-لوس و ننر شدن

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

چاخان پاخان-دروغ

چشته خور شدن-بهره و نصیب بردن از کسی