بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 419

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن
ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

دختر بچه-دختر کم سن و سال

 

 

چراغ پیه سوز-چراغی فتیله ای که سوخت آن از پیه بود

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک
چال افتادن-گود شدن

ته ریش-ریش اندک

ته نشست-رسوب

رودرواسی-رودربایستی
از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

دستی از دور بر آتش داشتن-از حقیقت امری بی خبر بودن-قضاوتی سطحی از چیزی داشتن

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

 

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

از روی معده حرف زدن(بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن)
تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

 

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

با سلام و صلوات-با تجلیل و بزرگداشت-با رعایت کامل آداب و رسوم

زار-نا به سامان-خراب-بد

باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

روغن از ریگ کشیدن-کاری محال انجام دادن
بوق سگ-بسیار دیر وقت

زار زدن-سخت گریه کردن

باری به هر جهت کردن-در انجام کاری تعلل و تردید کردن

تپلی-گرد و چاق

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

پشت رو-وارونه

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

پینه-وصله-پوست سخت شده

خورد و خوراک-خوردنی-آذوقه

ذلیل مرده-ذلیل شده

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی
تلق و تولوق-صدای ناهنجار

زبان پس قفا-نوعی گل است

چشم چشم را ندیدن-سخت تاریک بودن
باجه-جای بلیت فروشی

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

با دم خود گردو شکستن-سخت شادمان و خوشحال بودن
به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

دل و قلوه ای-کسی که دل و قلوه می فروشد

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

حرام و حرس-ریخت و پاش

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

تو در تو- تو به تو

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

پلاس شدن-مدت زیادی در جایی ماندن-جایی را پاتوق خود کردن

 
خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

 

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

خاله بی بی-نوعی آش

چیل-آدم بد بیار

 

بخار-توانایی-شایستگی

بده اون دستت-آی زکی !

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

 
ختم شدن-پایان گرفتن

بالا کشیدن-مال کسی را به ناحق خوردن

ترشیده-غذایی که فاسد و ترش شده است-دختر خانه مانده و شوهر نکرده

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه
پس کسی برآمدن-حریف کسی بودن

رک رک نگاه کردن-چپ چپ نگاه کردن-بر بر نگاه کردن

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

ارواح شکمت-ارواح بابات

از سر باز کردن-دور کردن-رفع مزاحمت کردن
پینه-وصله-پوست سخت شده

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند
آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند
چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

در بردن-بیرون بردن-گذراندن
به چشم-اطاعت می شود
الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

دو پا-انسان

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

در بردن-بیرون بردن-گذراندن

زیر لفظی-هدیه ای که پس از بله گفتن به عروس می دهند

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

تن زدن-سرپیچیدن-نپذیرفتن

 

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

جار-چلچراغ-شمعدان

رخصت خواستن-اجازه خواستن

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

چندش شدن-حالت چندش دست دادن

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

 

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

خال مَخال-خال خال

زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

 

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

آدم چوبی-بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی

با نگاه کسی را خوردن-با چشم خریدار یا شهوانی به کسی نگریستن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

آتشِ بسته-طلا

برخورد کردن به تریج قبای کسی-گران آمدن-بی دلیل ناراحت شدن-به کسی توهین شدن
دیر کرد-تاخیر-تعویق

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

 
پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

حضرت عباسی-راست و درست

زیر تشکی-رشوه

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

ر ِِنگ گرفتن-ضرب گرفتن-آهنگ رقص نواختن

خواب و بیداری-در حالت بین بیداری و خواب

بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

 
زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن
زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی
خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

از زیر بته عمل آمدن-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته
ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

زیر سبیلی در کردن-زیر سبیل در کردن

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

تریاکی-معتاد به تریاک

 

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن
پشت سر هم-پیاپی متوالی
چای کار-کشت کننده ی چای
بازداشتی-زندانی موقت

چش-چشم

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

 
توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

انسان بودن(شریف و درست بودن)

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

چینی بند-چینی بند زن

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

آخِی-صوتی برای تاثر یا شادی
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

اشهد را گفتن-برای مرگ آماده شدن

 

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

دلِی دلِی-حاشا-انکار

 

با اشتها-متمایل به غذا

خودفروشی-فاحشگی-خیانت

پا سوز-عاشق شیفته

دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند

زهره دان-کیسه ی صفرا
آب و خاک-میهن-دیار
به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن
دو به هم زنی-دو به هم اندازی

 

راحت کردن-کشتن

تا-لنگه-همتا

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن

 

بدک-نه چندان بد

پا سوز-عاشق شیفته

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

 

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

پخته-با تجربه-دنیا دیده

خبر داغ-خبر بسیار مهم

دَم کشیدن-رسیدن و پختن چای-برنج و مانند آن ها
از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

پس نشستن-عقب نشینی کردن

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

 

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف
اگر بمیری هم-به‌هیچوجه-هرگز

 

آفتاب به ملاج کسی خوردن(دیوانه شدن، خل شدن)

 

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

 

 

از شیر گرفتن-به دوره‌ی نوزادی پایان دادن

حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

حرف شنو-سر به را-مطیع

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

اشک خنک(گریه‌ی ساختگی)

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

آب نخوردن-درنگ نکردن
خلاف-جرم

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی
درق دروق-درق درق

پورت-سر و صدا-داد و فریاد
چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

حیوونی-نگا. حیوانکی
توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

جود-یهودی-حهود

دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

آب به ‌زیر کسی آمدن-سراسیمه شدن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

 

بی همه کس-بی پدر و مادر
باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

جنگل مولا-جایی بی نطم و ترتیب-شهر بی قانون

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

حق-باج سبیل-رشوه

 

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

 

 

جو گندمی-مویی که تک تک سفید شده است-موی سیاه و سفید

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن
بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

دست اول-نو و تازه

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

از رو بردن(خجالت دادن، مقاومت حریف را در هم شکستن)

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

خر زور-نیرومند-پرزور

ته چیزی را بالا آوردن-تا آخر خوردن-تمام کردن

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

 

چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

حلال زاده-پاک و نجیب

تو به تو-گوناگون-لا به لا

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن

رایانه-کامپیوتر

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور

 

بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

 

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن
از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن
رعایت کردن-نگاه داشتن حق کسی

 

چاخان پاخان-دروغ

 
آبگوشتی(بی‌ارزش، پیش پا افتاده)

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

تاکسی تلفنی-نوعی تاکسی که تلفنی درخواست می شود
 

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن
آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

دست بده داشتن-بخشنده بودن

چاقوکش-کسی که با چاقو به مردم حمله می کند-آدم شزیر و عربده کش