این فقط بازی سوپر استارهایی چون: علی نصیریان، شهاب حسینی و ترانه علیدوستی و صدای جذاب محسن چاوشی نبود که سریال «شهرزاد» رو به یکی از جذاب ترین مجموعه های عرضه شده در شبکه نمایش خونگی کشور در سالای گذشته تبدیل کرد.
بلکه لوکیشن و دکور سازی زیبای این سریال پر مخاطب، که خونه قهرمون داستان یعنی «بزرگ آقا دیوان سالار» حساب می شد، در جذابیت این اثر هنری موثر بود.
این لوکیشن در باغ سلیمانیه واقع شده که خونه ای تاریخی در پایتخت ۲۳۰ ساله ایران و در محله پیروزی قرار داره.
جایی که انگار امروزه به واسطه نبود رسیدگی کافی مسئولان، با وجود قرار گرفتن در فهرست آثار ملی کشور، در حال ویرانی بوده و طبق گفته های شهرداری منطقه ۱۴ تهران، قراره در صورت موافقت بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی، به بوستون بانوان تبدیل شه.
امروز صحبت از خونه وثوق می کنیم.
سرای وثوق الدوله در خیابون چراغ برق (امیرکبیر فعلی) حد فاصل چهار راه سرچشمه و سه راه امین حضور، کوچه میرزا محمد وزیر قرار داره.
سرای وثوق الان در اختیار کمیته ملی ایکوموس (شورای بین المللی بناهای تاریخی) است.
با ما همراه باشین.
لوکیشنی که موندگار شد
جایی که در سال ۹۱ قرار بود خونه عشایر ایران باشه، لوکیشین سریال شهرزاد شد و پس از اونم، حال و روز خوشی نداره. رفت و آمدای سوپراستارهای سریال پر مخاطب شهرزاد در خونه ای تاریخی و باشکوه کافی بود که فعالان گردشگری و هنری، از لوکیشن این مجموعه تاریخی داستانی سوال کنن.
لوکیشن شهرزاد، در خونه ای تاریخی تو تهران ساخته شده بود که بخشای خیلی از اون، واسه فیلمبرداری بازسازی شده و مدتا، به عنوان مکان تصویربرداری این مجموعه مورد استفاده قرار می گرفت.
در اردیبهشت امسال، گزارش بعضی از رسانه ها درباره این لوکیشن تاریخی پایتخت، نگران کننده بود. دیواره های شکم داده، سیمایی که واسه فیلمبرداری سریال شهرزاد استفاده شده بود و هنوز اثر اون بر دیوار باقی مونده و تپهایی از خاک که رو به روی حیاط، فضای نامطبوعی رو در نظر بینندگانش به تصویر میکشه، ره آورد بازدید خبرنگار ایسنا از این مجموعه تاریخی جنوب شهره.
البته بررسیای رسانه ای نشون میده که وقتی که این باغ در اختیار عوامل سریال شهرزاد قرار گرفت، منطقه ای متروکه بوده و گروه دکور پروژه، تزئینات داخلی اونو به سبک معماری دهه سی شمسی و درزمان یه ماه انجام دادن. چمن کاری و گل کاری که در سریال مشاهده کردین، نتیجه کار این مجموعه در طول بازسازی خونه تاریخی واسه آماده کردن لوکیشن سریال بود.
به هر حال، همه اون چیزی که در این خونه دیده شد، دکور بود و به قولی، گلدانای شمعدانی که «مشهدی امان»، باغبان خونه آقا بزرگ با اونا بسیار درد دل می کرد، حالا در گوشه ای ول شدن.
حالا، مدتهاس که سقف خونه بزرگ آقا نم داده و زمستون سرد و پر برف و باران تهران هم در آبان و آذر ۹۵، آسیب بیشتری به این مجموعه وارد کرده. شکسته شدن گچ بری دور و بر پنجره ها و آسیب اون، نتیجه بررسیای ظاهری از وضعیت حال این مجموعه بوده که انگار حالا به وسیله سرایداری، نگهداری می شه.
خشک شدن درختان باغ عمارت وثوق و حوضی خلاص شدن بدون آب، از روی دیوار خونه وثوق، نظر رهگذران رو به خود جلب می کنه.
البته با در نظر گرفتن ساخت بخش دوم سریال شهرزاد، هنوز بخشایی از دکور هست و هنوز مشخص نیس که ادامه کار شهرزاد، در خونه وثوقه یا شهرداری منطقه ۱۴، برنامه دیگری واسه خونه تاریخی شهر داره.
این تنها عوامل دکور سریال شهرزاد نبودن که در سال ۹۳، به تعمیر و بازسازی بنا پرداختن. تعمیر اساسی بنا در فاصله سال‌های ۱۳۴۵ و ۱۳۵۰ به دست استاد محمد کریم پیرنیا انجام شد و تعمیر کاشی‌های قاجاری هم تحت نظر استاد حبیبیان انجام شده.
خونه ای که بوستون می شه!
پس از اعلام وضعیت عجیب خونه تاریخی وثوق که پس از لوکیشن شهرزاد ۱، روزگار غریبی رو می گذرونه، شهردار منطقه ۱۴ در خرداد امسال، خبر از تبدیل شدن خونه به بوستون بانوان با همکاری بنیاد مستضعفان در آینده ای نزدیک خبر داد.
حمیدی شهردار منطقه ۱۴ گفته بود که این خونه به عنوان خونه تاریخی تهران، از فضای سبزی برخورداره و به دنبال پیشنهاد احمد مسجد جامعی (عضو شورای شهر تهران و وزیر اسبق ارشاد)، به دنبال خریداری خونه و تبدیل اون به بوستون بانوان هستیم که واسه این، همکاری بنیاد به عنوان مالک این ملک، لازمه.
اینکه مثل بوستون مادران در اتوبان حقانی تهران، این منطقه هم به پارک حفاظت شده اختصاصی بانوان تهرانی بدل می شه یا سرنوشت دیگری مثل سرنوشت جنجال عمارت مسعودیه واسه اون رقم می خوره، موضوعیست که باید در ماه های آینده، پاسخی واسه اون از طرف رییس جدید سازمان میراث فرهنگی که از بانوان متخصص این میدون هستش، توقع داشت.
خونه وثوق الدوله کجاس؟
این خونه در منطقه پیروزی تهران واقع شده.
این خونه در باغ سلیمانیه قرار داره که روزگاری، تفرجگاه نیروی انتظامی بود و حالا، باغی دو هکتاری بوده که عمارت داخل اون، به وثوق الدوله می شناسنش. صاحب این باغ، میرزا حسن خان معروف به وثوق الدوله، نخست وزیر ناصر الدین شاه قاجار بود.
در خونه تاریخی قوام الدوله که به شماره ۲۰۲۴ در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ثبت شده، موسسه‌ی ایکوموس ایران که وظیفه‌ی حفاظت از بناها و محوطه‌های تاریخی رو به صورت تخصصی رو دوش داره، فعالیت می‌کنه.
ایشون وقتی صاحب ۲۵ هکتار از باغای این منطقه بوده که بعدا بخشایی از اون به سازمان آب، کلانتری، بوستون و راهنمایی و رانندگی واگذار شد.
سرای قوام، در سال ۱۲۱۱ هجری شمسی در زمان حکومت محمد شاه قاجار، واسه یکی از صاحب منصبان اون دوره یعنی میرزا محمد الدوله آشتیانی در محله سرچشمه تهران در کوی میرزا محمود وزیر ساخته شد.
منطقه سرچشمه، بعدا به واسطه انفجار دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی و به شهادت رسیدن اعضای این حزب از جمله دکتر بهشتی، یکی از معروف ترین نقاط تهران شد.
این بنا در قرن دوازدهم هجری، به میرزا ابراهیم معتمد السلطنه و بعد میرزا حسن خان وثوق الدوله واگذار گردید. این مجموعه اول مساحتی بالغ بر ۱.۲ هکتار داشت که الان، همونطور که در تصاویر بالا مشاهده کردین، عمارت اندرونی و خارجی، هست و دچار تغییرات بسیاری شد.
اگه به سرای وثوق در خیابون پیروزی تهران برید، این سرا به صورت مثلثی ما بین کوی میرزا محمود وزیر و کوی وزیری، محدود شده و ورودی خونه هم از کوچه محدث امروزی صورت میگیره. این کوچه، قبلاً به نام عصمت السلطنه که همسر محمد قوام الدوله بود، نام گذاری شده بود و به کوچه سوراخی هم معروف بود.
در کنار خونه قوام، حموم قوام الدوله هم قرار داشته که در گذشته، دری از این خونه به حموم باز می شد.
در دهه بیست، دبیرستان دخترانه عفتیه هم در کنار این حموم قرار داشت که از کوچه وزیری به درون اون رفت و اومد انجام می شد.
تغییرات بنای وثوق الدوله در دوران جورواجور
درزمان بیشتر از ۱۰۰ سال گذشته، این خونه با تغییرات اساسی ساختاری و ظاهری همراه شد.
تبدیل ایوون تابستونی به تالار آینه کاری از دیگر تغییرات بنا هستش که به نظر می رسه این تغییر، به واسطه گسترش تعامل هنرمندان ایرونی با کشورای اروپایی انجام شده که بالاترین درجه اونو در گچ بریای صفوی در اصفهان تماشاگر هستیم.
گر چه استاد پیرنیا عقیده داره که بخشی از تاریخ معماری معاصر ایران، مدیون معماری خونهای تبریزه.
در تزئینات داخلی بنا هم نقوشی اضافه شده که علاوه بر قلم هنرمند، از دید رنگ هم پختگی قبلی خود رو نداره و از تصویر‌های قبلی کلا متمایزه. احتمال داده میشه که دورتادور حیاط خارجی اتاق‌هایی وجود داشته که الان اثری از اون‌ها نیس.
وقتی این ساختمون تحت نظر سازمان حفاظت آثار باستانی درآمد، چند اتاق، آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی در ضلع شرقی حیاط خارجی به اون‌ها اضافه شد که قسمت نوساز با بافت قدیمی خونه، مثل در و پنجره، تزیینات شومینه و گچ‌بری و نمای خارجی به طورکلی مطابقت می‌کنه، به طوری‌که تشخیص اون سخته.
بنا با دو حیاط خارجی و اندرونی که با چند راهرو به هم دیگه در رابطه می شن و دو بادگیر و یه شیروانی در بام بنا، مجموعه کاملی از معماری دوران خود رو نشون میده. در واقع سبک معماری خونهای قدیمی ایران که نمونه های خیلی از اونو در کاشون و اصفهان و تبریز تماشاگر هستیم، در طراحی و ساخت خونه میشه دید.
در خونه وثوق الدوله هم، مثل خیلی از خونهای گران سنگ ایران زمین، تزئینات بنا، آینه کاری و نقاشی گل و مرغ روی گچ و مقرنس کاری و گچ‌بریه، و کف اتاق‌ها با کاشی‌های ابرو باد پوشونده شده. اتاق یا تالار آینه این مجموعه که در طبقه همکف و در قسمت شمالی خونه قرار داره و از دیگر اتاق‌های جانبی بزرگتره، مخصوص پذیرایی از میهمانان و سیاستمداران وقت بوده، و از بخش اندرونی خونه مجزاست.
در تزئینات این تالار به دلیل رفت و اومد رجال کشورای غربی، از الگوهای غربی استفاده شده. تصاویر زنان فرنگی به صورت کارت پستال در میان آینه‌کاری‌ها و موتیف‌های گچ‌بری نشون‌دهنده این مطلبه. در این اتاق سه ارسی، هفت پنجره ارسی، سه در چوبی و چهار طاقچه هست.
ارسی، بخشی از هویت معماری و فرهنگ خونهای تاریخی معاصر کشوره که نمونه هاش رو در اصفهان و تبریز و نطنز و کاشون، تماشاگر هستیم.
ارسی‌های اتاق دارای گره‌های کنده کاری شده و تزیینات چوبی ظریف و شیشه‌های رنگیه که روی اون‌ها به وسیله هنرمندان نقاشی شده‌است. از خصوصیات مهم این بنا که دلیل زیبایی اون شده، میشه به نظم و تقارن که با آجر و چوب در نمای ساختمون به وجود اومده و وجود هفت دری که جزو عنصرهای معماری ایرونی و اسلامیه، اشاره کرد.
با امید به اینکه خونه وثوق الدوله در آینده ای نزدیک، با اصلاح و بازسازی اساسی، دوباره با استقبال گردشگران داخلی و خارجی پایتخت مواجه شده و مراقبت از آثار ملی، در دستور کار کلیه بخشای دولتی و غیر دولتی پایتخت مثل سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و هم اینکه انجمنای پشتیبانی از گردشگری و آثار تاریخی کشور قرار بگیره.
اگه فرصتی واسه شما واسه بازدید از این خونه تاریخی جفت و جور شد، تصاویر خود رو از راه کانالای ما در شبکه های اجتماعی بفرستین.
به امید بازسازی هر چی سریع تر خونه وثوق.