مفهوم شناسی اختلالات مصرف مواد

مفهوم شناسی اختلالات مصرف مواد

مواد افیونی[۱]: گروهی از داروها هستند که وابستگی جسمی و روانی به وجود می‌آورند. در حدود بیست آلکالوئید مشخص از تریاک به دست می آید که معروف‌ترین آن ها مورفین و کدئین است. مواد مصنوعی افیونی  که در آزمایشگاه ساخته می شوند مشتمل بر مپریدین، متادون و پروپوکسی فن هستند (کارلسون[۲]، ۲۰۰۱).

وابستگی[۳]: عبارتست از یک حالت روانی و بعضی اوقات جسمی که در نتیجه اثرات مقابل دارو یا مواد مخدر و موجود زنده بر یکدیگر ایجاد گردیده و بوسیله واکنشهای رفتاری و امثال آن مشخص می گردد. وابستگی به یک دارو ممکن است که جسمی روانی یا مرکب باشد. وابستگی روانی به میل مستمر یا متناوب برای مصرف دارو برای گریز از آثار خماری یا ناراحتی اطلاق می شود. وابستگی جسمی با نیاز به مصرف ماده برای پیشگیری از وقوع سندرم ترک (کناره گیری) مشخص است (دالی و مارلات[۴]، ۲۰۰۵).

سندرم ترک[۵]: به الگوی خاصی که وابسته به نوع داروی مصرفی است گفته می‌شود و معمولا در جهت متضاد و مخالف اثرات مصرف مواد می‌باشد. و معمولا با نشانه هایی چون تهوع، اسهال و استفراغ همراه است که به دنبال قطع مصرف مواد پدید می آیند (سادوک و سادوک، ۲۰۰۷).

لغزش: لغزش[۶] به یک بار مصرف مواد مخدر بعد از ترک آن گفته می شود که لزوما به عود و وابستگی مجدد منجر نمی شود. یکی از عوامل مهم در پدیدآیی لغزش وسوسه ها هستند.

عود: عود[۷] مصرف مجدد مواد مخدر بعد از ترک آن به صورت منظم می باشد که به دنبال لغزش ایجاد می شود و دوباره وابستگی کامل به مواد پدید می اید. در واقع ماهیت اعتیاد یک بیماری مزمن با عودهای مکرر می باشد. بنابراین عود باعث ناامیدی درمانگر یا بیمار و خانواده وی می گردد TR  -DSM -IV (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۰۰).

نوشته دیگر :   نکاتی که در مورد رژیم لاغری باید رعایت کنید

بهبودی: بهبودی عبارت است از بازگشت به حالت طبیعی یا سالم قبل از بیماری، ولی در مورد اعتیاد کاملا نسبی بوده و بسته به عوامل مختلف می تواند از ترک کامل ماده تا کم کردن میزان دفعات مصرف ماده باشد (سادوک و سادوک، ۲۰۰۷).

تحمل: تحمل[۸] عبارتست از پدیده ای که به مرور زمان در اثر مصرف تدریجی یک دارو یا ماده مخدر ایجاد می گردد و معمولا منجر به افزایش تدریجی مقدار مصرفی می شود که هدف آن عبارتست از ثابت نگهداشتن اثرات جسمی و روانی دارو همانند روزهای اول مصرف آن (کارلسون ، ۲۰۰۱). تحمل همچنین به نیاز به مقادیر فزاینده ای ماده برای کسب آثار مطلوب که از مصرف مکرر آن حاصل می گردد اطلاق می شود. تحمل پیدا شده نسبت به مصرف یک دارو به علت مصرف مکرر دارویی دیگر تحمل متقاطع نامیده می شود. تحمل مصرفی به متابولیزه شدن دارو ، به طوریکه مصرف مرتب آن واکنش مطلوب را ایجاد نکند اطلاق می گردد (سادوک و سادوک، ۲۰۰۷).

پرهیز: پرهیز[۹] عبارت است از امتناع داوطلبانه از مصرف دارو (کلارک[۱۰] و همکاران، ۱۹۹۷).

اشتیاق: یکی از مشخصات برجسته وابستگی روانی اعتیاد به مواد اشتیاق[۱۱] است که عبارتست از حالت تمایل بیش از اندازه به ادامه مصرف دارو یا ماده بخصوصی که برای احساس بهتر و لذت بیشتر فقط مصرف آن ماده می تواند از شدت آن تمایل بکاهد فرهنگ داروها، الکل و رفتار های اعتیادی (کارلسون، ۲۰۰۱).

[۱] .opioid substance

[۲]. Carlson

[۳] .dependence

[۴] . Dalley & Marlatt

[۵] .withdrawal syndrome

[۶] .lapse

[۷] .relapse

[۸] .tolerance

[۹] .abstinence

[۱۰] . Clark

[۱۱] .craving