انواع ارزشیابی دروس

انواع ارزشیابی

به طور کلی سه نوع ارزشیابی وجود دارد: ارزشیابی تشخیصی، تکوینی و تراکمی که به شرح هر کدام پرداخته می­شود.

در ارزشیابی تشخیصی به هنگام تدوین هدف­های هر درس، معلم یا برنامه­ریز­ درسی باید شاگردان را بشناسد و میزان معلومات آنها را تشخیص دهد. همچنین باید بداند برای شروع درس یا آموزش جدید، فراگیران باید چه معلوماتی را از پیش داشته باشند تا بتواند مطالب و مفاهیم آموزشی را فرا گیرند هدف ارزشیابی تشخیصی تعیین، توصیف و طبقه­بندی برخی از جوانب رفتار فراگیران و قضاوت در باره آنها می­باشد همچنین تعیین میزان آمادگی فراگیر یا رفتار ورودی و معلومات او پیش از تدریس و تشخیص نقطه شروع تدریس و کشف دلایل اساسی و نارسایی ها در یادگیری فراگیران از هدف­های ارزشیابی تشخیصی می­باشد. همچنین تعیین معلومات و رفتار ورودی و کشف دلایل اصلی مشکلات شاگردان در یادگیری از مقاصد و کاربردهای ارزشیابی تشخیصی می­باشد. مراحل ارزشیابی تشخیصی عبارت است از: تشخیص فراگیران که اشکال دارند؛ تشخیص مشکلات و نقاط ضعف آنها؛ کشف علل اشتباه فراگیران؛ عدم توانایی در مهارت­های پایه؛ عدم آگاهی از روش­های درست مطالعه؛ ضعف در توانایی­های ذهنی، عوامل فیزیکی و جسمانی فراگیران؛

عوامل آموزشی :

۱- ضعف معلم در تدریس و استفاد از روش­های تدریس متناسب؛

• عدم مدیریت صحیح کلاس؛
• – عدم تناسب محتوا و کتاب درس با رشد فراگیران؛

۴- حجم مطالب و زمان مورد نظر برای تدریس مطالب؛

۵- نوع امتحانات و روش­های یادگیری.

منظور اصلی از اجرای ارزشیابی تکوینی تشخیص میزان مهارت فراگیر در قسمت­های خاصی از درس و تعیین قسمت­هایی که شاگرد در آنها مهارت کافی نیافته است می­باشد. به عبارت دیگر، منظور از این نیست که به فراگیران فقط نمره بدهیم و به آن قانع باشیم، بلکه با استفاده از نتایج امتحان می­خواهیم هم به یادگیری شاگرد کمک کنیم و هم فرآیند آموزشی را به جهاتی سوق دهیم که وی به مهارت­های لازم برسد. برای مثال ، در آزمون ریاضی کلاس اول راهنمایی منظور از اجرای ارزشیابی تکوینی این است که اشکال فراگیر را در مورد تبدیل کلمه­های صورت به مسئله اعداد مشخص کنیم. آیا شاگرد در تبدیل کلمه به اعداد مشکلی دارد؟

آیا قسمتی از مساله را حل کرده ولی در محاسبه آن دچار اشتباه شده است؟ آیا در انجام دادن عمل تقسیم اشکال دارد؟ و … بالاخره چطور می­توان این اشکال ها را برطرف کرد؟ در اینجا منظور از ارزشیابی نارسایی­های احتمالی را معلوم دارند، تا بتوانند فرایند یادگیری را جهت رفع آن هدایت کنند. بطور اجمالی هدف از ارزشیابی تکوینی،تعیین میزان تحقق یافتن هدف­های جزئی رفتار ورودی در هر مرحله از کلاس درس و تعیین اشتباهات و اشکال­های آموزشی فراگیر می­باشد. کاربرد ارزشیابی تکوینی ضمن فرایند آموزش و فراگیری است و ابزار سنجش یا آزمون آن پرسش­هایی برای سنجش هدف­ها و مفاهیم ویژه هر درس می­باشد(یار­محمدیان،۱۳۷۴).

ارزشیابی تراکمی به نام های دیگری چون ارزشیابی نهایی، اجمالی یا تجمعی نیز خوانده شده است.

منظور اصلی از اجرای ارزشیابی تراکمی آن است که ببینیم آیا در پایان یک درس نتایج مورد انتظار و هدف های نهایی آن درس حاصل شده اند یا نه برای مثال ارزشیابی تراکمی، در درس ریاضیات کلاس اول راهنمایی، به این منظور انجام می­گیرد که معین شود آیا دانش­آموزان می­توانند کلمه­های صورت مسئله را به اعداد برگردانند، محاسبات را درست انجام دهند و راه­حل درست را ارائه کند یا نه؟(یار­محمدیان،۱۳۸۶).

به طور اجمالی هدف ارزشیابی تراکمی تعیین میزان تحقق یافتن هدف­های نهایی آموزش می­باشد و کاربرد آن در پایان برنامه یا سال تحصیلی می­باشد. و ابزار سنجش یا آزمون آن پرسش­های کلی مربوط به هدف های نهایی یا آزمون های جامع شامل پرسش هایی برای ارزشیابی کلی هدف­های جزئی می­باشد.