اختلال اضطراب اجتماعی از منظر روانشناسی

اختلال اضطراب اجتماعی

ملاک‌های تشخیص:

الف- ترس آشکار و مستمر از یک یا چند موقعیت اجتماعی یا عملکردی که شخص در معرض دید اشخاص ناآشنا یا احتمالاً در معرض توجه دیگران قرار می‌گیرد. فرد از این واهمه دارد که کاری انجام خواهد داد که موجب تحقیر یا شرمندگی او خواهد شد. در کودکان باید شواهدی از توانایی برای برقراری روابط اجتماعی متناسب با سن، با افراد آشنا وجود داشته باشد.

ب- قرار گرفتن در معرض موقعیت‌های اجتماعی ترس‌آور تقریباً همیشه به اضطراب منجر می‌شود، ممکن است به شکل حمله وحشت‌زدگی وابسته به موقعیت یا با زمینه موقعیتی ظاهر شود.

ج- شخص می‌داند که ترس مفرط یا غیرمنطقی است.

د- شخص می‌داند از موقعیت­های اجتماعی یا عملکردی ترس‌آور اجتناب کرده یا آنها را با اضطراب یا پریشانی شدید تحمل می­کند.

ه- اجتناب، اضطراب انتظاری یا پریشانی در موقعیت اجتماعی یا عملکردی به طور قابل ملاحظه‌ای با مخالفت­های عادی، کارکرد شغلی، یا فعالیت­ها یا روابط اجتماعی تداخل می­کند، یا پریشانی آشکاری درباره ابتلاء به هراس وجود دارد.

و- ترس یا اجتناب، ناشی از اثرات فیزیولوژیایی مستقیم مواد یا یک بیماری جسمانی نیست و بر حسب یک اختلال روانی دیگر توجیه بهتری ندارد.

ز- اگر یک بیماری جسمانی یا یک اختلال روانی دیگر وجود دارد، ترس موجود در ملاک تشخیص الف مرتبط با آن نیست، برای نمونه، این ترس ناشی از لکنت زبان، رعشه در بیماری پارکینسون، یا رفتار غذا خوردن (غذا خوردن غیرعادی) در بی­اشتهایی عصبی یا پرخوری نیست. ویژگی اصلی اضطراب اجتماعی ترس آشکار و مستمر از موقعیت­های اجتماعی یا عملکردی است که ممکن است موجب شرمندگی شوند. شخصی مبتلا به هراس اجتماعی به طور معمول از موقعیت­های ترس­آور اجتناب می­کند، به ندرت، شخص خود را به تحمل موقعیت اجتماعی یا عملکردی مجبور می­کند، اما اگر با این موقعیت‌ها روبه­رو شود اضطراب شدیدی احساس خواهد کرد. ممکن است یک دور معیوب اضطراب انتظاری منتج به درک توأم با ترس و نشانه­های اضطراب در موقعیت­های ترس­آور وجود داشته باشد، که به عملکرد ضعیف واقعی یا فرضی در موقعیت‌های ترس­آور منجر شده، که آن هم موجب شرمندگی و اضطراب انتظاری فزاینده در مورد موقعیت­های ترس­آور می­شود و بر همین روال ادامه می­یابد. ترس یا اجتناب باید به میزان قابل ملاحظه­ای با فعالیت عادی، کارکرد شغلی یا تحصیلی یا فعالیت­ها یا روابط اجتماعی شخصی تداخل نماید یا شخص باید پریشانی آشکاری را درباره ابتلا به هراس داشته باشد (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی، ۲۰۰۰).

 

۲-۳-۱ شاخص

تعمیم یافته: وقتی ترس­ها با اکثر موقعیت­های اجتماعی مربوط هستند (مانند آغاز کردن یا ادامه دادن  گفتگوها) از این شاخص می­توان استفاده کرد: افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی تعمیم‌یافته معمولاً از موقعیت‌های عملکرد در جمع و هم موقعیت­های روابط اجتماعی می­ترسند. چون مبتلایان به هراس اجتماعی اغلب گستره کامل ترس­های اجتماعی­شان را به طور خود انگیخته گزارش نمی­کنند. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی تعمیم یافته بیشتر احتمال دارد که کاستی­هایی را در عملکرد تمام موقعیت­های اجتماعی  داشته یاشد (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی، ۲۰۰۰).

 

۲-۳-۲ ویژگی­ها و اختلال­های همراه

ویژگی توصیفی همراه اضطراب اجتماعی عبارتند از حساسیت مفرط به انتقاد، ارزیابی منفی یا طرد شدن، اشکال در ابراز خود، عزت نفس پایین یا احساس حقارت، مبتلایان به اضطراب اجتماعی اغلب از ارزیابی  غیرمستقیم از جانب دیگران، مانند اجرای یک آزمون می­ترسند.آنها ممکن است مهارت­های اجتماعی ضعیف (مانند تماس چشمی ضعیف) یا نشانه‌های قابل مشاهده اضطراب داشته باشند. افراد دچار اضطراب اجتماعی اغلب در مدرسه در اثر اضطراب امتحان یا اجتناب از حضور در کلاس پیشرفت نشان نمی­دهند. آنها به دلیل اضطراب یا اجتناب از صحبت کردن در گروه­ها، در ملأعام یا با مراجع قدرت و همکاران ممکن است در کارشان پیشرفت نکنند. این اشخاص اغلب در شبکه­های حمایت اجتماعی اندکی دارند و کمتر ازدواج می­کنند. در مورد شدیدتر ممکن است از مدرسه اخراج شوند، بیکار بمانند و به دلیل اشکال در انجام مصاحبه استخدامی در جستجوی کار برنیایند، دوستانی نداشته باشند یا به روابط ناپایدار دل ببندند، از قرار ملاقات عشقی کاملاً اجتناب می­کنند، یا به زندگی با والدین خود ادامه دهند. علاوه بر این، اضطراب اجتماعی ممکن است با اندیشه­پردازی خودکشی‌گرایانه ارتباط داشته باشد، به ویژه وقتی که با اختلال­های دیگری همراه باشد. اضطراب اجتماعی ممکن است با  اضطرابی، خلقی، مرتبط با مواد و پرخوری عصبی همراه باشد و معمولاً مقدم بر این اختلال‌ها می­باشد (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی، ۲۰۰۰).

نوشته دیگر :   کریپتالین : ماینینگ

 

۲-۳-۳ یافته‌های آزمایشگاهی

تاکنون هیچ آزمون آزمایشگاهی که بتواند اضطراب اجتماعی را تشخیص دهد یافت نشده است و شواهد کافی نیز برای حمایت از کاربرد هر نوع آزمون آزمایشگاهی (مانند تزریق لاکتات، استنشاق دی اکسید کربن) به منظور تشخیص از سایر اختلال­های اضطرابی در دست نیست (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی، ۲۰۰۰).

 

۲-۳-۴ ویژگی­های خاص وابسته به فرهنگ، سن و جنسیت

تصویر بالینی و آسیب ناشی از اضطراب اجتماعی در بین فرهنگ­ها، بسته به مقتضیات اجتماعی ممکن است متفاوت باشد. در فرهنگ­های خاصی (مانند ژاپن و کره) مبتلایان ممکن است به جای شرمنده شدن، ترس­های مستمر و مفرطی از آزردن دیگران در موقعیت­های اجتماعی بروز دهند، احتمال دارد این ترس­ها با شکل اضطراب شدید از سرخ شدن چهره، تماس چشم به چشم، یا بوی بدن که ممکن است برای دیگران زننده و ناراحت کننده باشد، ظاهر شود.

در کودکان، قشقرق، سفت کردن اندام‌ها، چسبیدن به یک شخص آشنا یا ماندن در کنار او، محدود کردن روابط تا حد لالی ممکن است وجود داشته باشد. احتمال دارد کودکان خردسال در موقعیت­های اجتماعی کمرویی افراطی ظاهر کنند. از تماس با دیگران کناره­گیری نمایند، در حاشیه فعالیت­های اجتماعی باقی بمانند، سعی کنند در کنار اشخاص آشنا بمانند. برخلاف بزرگسالانشان، کودکان دچار اضطراب اجتماعی معمولاً امکان اجتناب از همه موقعیت­های ترس‌آور را ندارند و ممکن است قادر به شناسایی ماهیت اضطراب­شان نباشند. امکان دارد افت در عملکرد کلاسی، مردودی یا اجتناب از فعالیت­های اجتماعی و قرارهای ملاقات عشقی متناسب با سن وجود نداشته باشد. برای مطرح کردن این تشخیص در کودکان، باید شواهدی در مورد توانایی برای برقراری روابط اجتماعی با افراد آشنا وجود داشته باشد و اضطراب اجتماعی باید در ارتباط با همسالان روی دهد نه صرفاً در تعامل با بزرگسالان. مطالعات همه­گیر شناختی و اجتماعی حاکی از آن است که اضطراب اجتماعی در زنان شایع­تر از مردان است. اما در اکثر نمونه­های بالینی شیوع آن در هر دو جنس برابر است یا بیشتر مبتلایان را مردان تشکیل می­دهند (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی، ۲۰۰۰).

 

۲-۳-۵ شیوع

مطالعات همه­گیر شناختی و اجتماعی شیوع کلی اضطراب اجتماعی را تقریباً ۳ تا ۱۳ درصد گزارش کرده­اند. ارقام شیوع گزارش شده، بسته به آستانه مورد استفاده برای تعیین پریشانی یا اختلال و تعداد انواع موقعیت­های اجتماعی که به طور اختصاصی بررسی شده­اند ممکن است متفاوت باشد. در یک مطالعه، ترس مفرط از صحبت کردن و عملکرد در ملأعام ۲۰ درصد گزارش شده است. اما تنها ۲ درصد دارای اختلال یا ناراحتی کافی برای تضمین تشخیص اضطراب اجتماعی بودند. در جمعیت کلی، بیشتر مبتلایان به هراس اجتماعی از صحبت کردن در جمع واهمه دارند، در حالی که تقریباً کمتر از نیمی از آنها از صحبت  با غریبه­ها یا ملاقات با افراد جدید می­ترسند. سایر ترس­های عملکردی به ظاهر کمتر متداول­اند. در موقعیت­های بالینی، اکثر قریب به اتفاق مبتلایان به اضطراب احتماعی از بیش از یک نوع موقعیت اجتماعی واهمه دارند. اضطراب اجتماعی به ندرت باعث بستری شدن در مراکز درمانی می­شود. در کلینیک­های سرپایی، میزان هراس اجتماعی در مبتلایان به اختلال­های اضطرابی تقریباً ۱۰ تا ۲۰ درصد است. اما این ارقام بر حسب منطقه متفاوت است (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی، ۲۰۰۰).